ترفند جالب برخی باکتری‌ها برای فرار از واکسن!

عملکرد واکسن تعلیم دادن سیستم ایمنی برای حمله عفونت های منحصر به فرد در بدن است؛ به طور مثال عملکرد واکسن کزاز ساختن آنتی بادی در بدن برای هدف قرار دان سم است.

به گفته دکتر روری باودن، یکی از محققان دانشگاه آکسفورد، بسیاری از واکسن ها عملکرد درستی دارند، چرا که باکتری یا ویروس تغییر شکل نیافته را هدف قرار می دهند، اما تغییر شکل ظاهری باکتری «پنوموکوک» (pneumococcus) باعث کاهش اثربخشی واکسن در طولانی مدت می شود.

عفونت با باکتری پنوموکوک باعث بروز مننژیت و ذات الریه می شود و سالانه 800 هزار کودک زیر پنج سال در اثر عفونت‌های پنوموکوکی جان خود را از دست می دهند.

باکتری پنوموکوک دارای 90 گونه متفاوت است که این تنوع، کار شناسایی آنها را برای سیستم ایمنی دشوار می کند و باید برای هرکدام واکسن جداگانه‌ای استفاده شود.

در سال 2000 میلادی در آمریکا طرح واکسیناسیون بر ضد هفت نوع شایع این باکتری آغاز شد که باعث کاهش 76 درصدی موارد ابتلا به مننژیت و ذات الریه شد.

در بررسی های اخیر محققان دریافتند برخی باکتری های پنوموکوک با تغییر پوشش بیرونی خود، سیستم ایمنی را فریب داده و از واکسن فرار می کنند و برای این کار از بخش هایی از DNA باکتری‌های مرده استفاده می کنند.

در بررسی ژن های باکتری محققان توانستند پنج مورد تغییر پوشش بیرونی باکتری پنوموکوک را شناسایی کنند. یک نژاد از این باکتری موسوم به P1 طی چند سال اخیر با همین روش به یکی از انواع شایع در آمریکا تبدیل شده است.

دور جدید واکسیناسیون در آمریکا با در نظر گرفتن رویه جدید تغییر شکل باکتری پنوموکوک، 13 گونه باکتری را هدف قرار داده است. محققان پیش بینی می کنند بدن بتواند خود را با این راهبرد تطبیق داده و با انواع مختلف باکتری مقابله کند.

به گفته پروفسور «دریک کراک» از دانشگاه آکسفورد، راهبرد اتخاذ شده برای انجام واکسیناسیون انواع شایع باکتری پنوموکوک تا حدود زیادی در مهار آن موثر بوده است، اما این شیوه در دراز مدت جوابگو نخواهد بود و باکتری با تغییر شکل ظاهری سیستم ایمنی را فریب می دهد و باید راهبرد موثرتری در نظر گرفت.

نتایج این تحقیق در مجله Nature Genetics‌ منتشر شده است.